Kireçli su ve mücadele yöntemleri

Sert sularda oluşan kireç ve mücadele yöntemleri

Tabii sularda bulunan ve sertlik olarak adlandırılan Kalsiyum (Ca) ve Magnezyum (Mg) mineralleri insan sağlığı için sanıldığı gibi zararlı değildir  fakat bu minerallerin su sistemlerinde oluşturdukları kristaller, evlerde, işletmelerde ve sanayide su ile çalışan makine ve cihazlarının bozulmasına ve boruların tıkanmasına sebep olur. Su içinde bulunan kireç maddesi Kalsiyum, Magnezyum ve Silikat gibi maddeler su sistemlerinde sert tabakalar oluşturur. Su sisteminde oluşan bu sert tabakaların hepsine birden kireç veya kireçtaşı denir. Ülkemizdeki suların çoğu yüksek sertliktedir, yani kalsiyum ve mağnezyum iyonları fazla fazla miktarda bulunur. Su sistemlerindeki kireç oluşumu iki ayrı şekilde meydana gelir.  

1- Şeker ve tuz gibi suda çözünme kabiliyeti olan birçok maddenin, su sıcaklığı yükseldikçe suda çözünme miktarı da yükselir. Diğer bir deyişle, soğuk suya kıyasla sıcak suyun maddeleri çözme kabiliyeti daha yüksektir ancak bir istisna var: Suda bulunan Kalsiyum Karbonat ve Magnezyum Karbonat maddeleri su soğukken suda çözünmüş halde kalırken, su ısındıkça bu maddelerin bir kısmı kristalleşerekk katı hale dönüşürler. Bu tür kireç oluşumları su sıcaklığı yaklaşık 30°C  civarında başlar ve su ısısı yükseldikçe kristalleşme hız kazanır.

2- Suyun faz değiştirerek buharlaşması sırasında yalnızca  H2O molekülleri buharlaşırken, Su içindeki  çözünmüş olan mineraller buharlaşmaz ve bunların sudaki oranı artmış olur. Yani kaynatılan suda saf su buharlaşır ve bir nevi tortusu kaynatılan kapta kalır. Çünkü suyun mineralleri çözünmüş halde tutma kabiliyeti sınırlıdır.  Dolayısıyla su bazı minerallere DOYAR ve bu sebeple içinde bulunan bu minerallerin bir kısmını dışarı atar.  Suyun istemediği bu mineraller kristaller oluşturur (Çaydanlıkların dibinde biriken kireç gibi).

Bu iki tür kireç oluşum mekanizmasının aynı anda meydana geldiği yerlere örnek vermek gerekirse; çaydanlıklar, buhar kazanı, buhar jeneratörü ve su soğutma kuleleri, şofbenler, kombiler, fıskiyeler, vakum pompaları, çamaşır ve bulaşık makinaları gibi su ile çalışan mekanizmalarda kristalleşmelerden dolayı çeşitli arızalar meydana gelmektedir. Bu türden su ile çalışan mekanizmaları korumak için kireç ile mücadele yöntemleri geliştirilmiştir. Tabii ki en kolay mücadele suların tamamını yumuşatmaktır Ancak yumuşak su elde etmek her işletme için ekonomik olmaz, bu nedenle her işletme için ayrı ayrı ekonomik çözümler aranır.  Çözüm aramadaki kriterler; ham su kalitesi, suyun kullanma yeri ve şekli, tesisin gün içinde ve yıl içinde çalışma süreleridir.   

Kireç ile mücadele yöntemleri

1-Tuzla rejenere edilen su yumuşatma yöntemi: Çok etkili bir yöntemde tuz ile rejenere  edilen (sertlik alma kabiliyeti yenilenen) suni reçineler  vasıtasıyla su içinde bulunan Kalsiyum (Ca) ve Magnezyum  (Mg) maddeleri sudan alınır ve yerine tuz (NaCl) içinde bulunan Sodyum (Na) iyonu verilir. Bu sebeple bu cihazlara "İyon değiştirici” de denir.  Bu cihazın suya verdiği Sodyum iyonunun suda çözünme kabiliyeti çok yüksektir, Sodyum kolayca kristalleşmediği için işletmeye zarar vermez.

2-Su Kimyasalı Yöntemi: Su tesisatında kireçi önlemek için tasarlanmış su kimyasalları vardır ve bu kimyasallar kireç yapan minerallerin kristalleşmesini önler. Kullanılan suyun analizine bakılarak kimyasal yönteme ve kimyasal dozuna karar verilir. 

3-Ters Ozmoz yöntemi: Ham su içinde istenmeyenler yalnızca Kalsiyum ve Magnezyum değilse, suda yüksek miktarda Klorür-Cl, Silikat,  Alkalinite, Tuz gibi istenmeyen maddeler varsa, Ters Ozmoz (T.O.) cihazı ile suyu saflaştırmak doğru bir yöntemdir. T.O. cihazı su içindeki maddelerin yüzde 95-99 kadarını alır, bu sırada suyun sertliğini de daha yüksek bir oranda azaltır.  

4-Fiziksel yöntem: Bazı işletmelerde su yumuşkatma cihazı, ters ozmoz veya su kimyasalları kullanmak ekonomik olmaz.  Bu tür yerlerde kireç mücadelesi için en ekonomik yöntem fiziksel bir güçle kireç oluşumunu engellemektir. Son 40 yıl içinde suyun kireç oluşturma kabiliyetini bozan birçok fiziksel yöntem bulundu. Bu konudaki en son ve en başarılı icat, uzun dalga (100-120 kHz) frekans tekniğini kullanarak KİREÇ’i önleyen frekans jeneratörleridir. Bu cihazların ürettiği frekans, boru üzerine kelepçe gibi takılan özel bir verici anten ile boru içinden geçen suya aktarılır. Frekans jeneratörleri boru üzerine takıldıkları için suya değmezler, suyun basıncından ve korozif etkilerinden hiç zarar görmezler. Bu cihazlar kombi, çamaşır makinası, boyler, ısı eşanjörü, sulu soğutma sistemi, buhar kazanı gibi yerlerde kireç önlemede oldukça başarılıdır. Frekans jeneratörleri daha önce oluşmuş kireçleri de yavaş yavaş çözdüğü için işletmedeki bakımları da azaltır. 

5-Frekans tekniği yöntemi:Kireç oluşumunu nasıl önler? Yazının başında izah ettiğimiz gibi, özellikleri değişen su minerallere doymuş hale geldiğinde, bu minerallerin bir kısmını içinde barındırmaz ve bu mineraller önce mikroskopik kristaller oluşturur. Daha sonra, mikroskopik kristaller birbirleri ile birleşerek istemediğimiz KİREÇ’i meydana getirir. Frekans jeneratörü bu mikroskopik kristallerin ortaya çıkmasını engelleyemez, fakat bu küçük kristallerin birbirini çekerek su sistemi üzerinde birleşmelerini ve kireç oluşturmalarını engeller. Mikroskopik kristaller suyun hareketi ile su sistemini terk eder ve su tesisatı kireç ten kurtulur. Su hareketinin az olduğu buhar kazanı gibi cihazlarda, mikroskopik kristaller cihaz içine çöker, ancak temizliği kolay olur. Neticede frekans tekniği sayesinde ekonomik bir şekilde amaca ulaşılır.

Netice:

Su tesisatında kireç ile mücade şarttır. Çünkü oluşan kireç evlerde, turistik ve sanayi tesislerinde kullanılan cihazlara zarar verdiği gibi fazla enerji tüketimine sebep olur. Kireç oluşmayan sistemlerde ise beklenmeyen arızalar meydana gelmez, az enerji harcar ve ekonomik çalışır.

Yorumlar